بر کدام پله مشارکت ایستاده‌ایم؟

انسان‌ها اجتماعی زندگی می‌کنند و این زندگی اجتماعی همواره نیازمند فعالیت‌های گروهی و مشترک انسان‌هاست. بدون این مشارکت فعال و آگاهانه شهروندان یک اجتماع، امور آن به خوبی به پیش نمی‌رود.
پرسش‌های بسیاری در باره مشارکت وجود دارد: اصولاً مشارکت چیست ؟ چه مراحلی دارد؟ چه روش‌هایی برای مشارکت وجود دارد؟ چگونه می‌توان روحیه‌ای مشارکت‌جو داشت؟ و هر یک از ما در کدام پله مشارکت ایستادهایم؟

مشارکت واژه‌ای عربی و بر وزن مفاعله به معنای شرکت دوجانبه و متقابل افراد برای انجام امری می‌باشد. در زبان انگلیسی معادل این لغت Participation است که فرهنگ انگلیسی آکسفورد آن راا، کنش یا واقعیت شرکت داشتن و سهم داشتن معنی کرده است. یکی از دانشمندان علوم اجتماعی، مشارکت را سهمی در چیزی یافتن و از آن سود بردن یا در گروهی شرکت جستن و با آن همکاری داشتن تعریف کرده است.

مشارکت یک حق است. یعنی هر یک از شهروندان یک جامعه حق مشارکت در مدیریت آن را دارند.این حق، دادنی نیست که به شکل یک هدیه یا لطف به شهروندان اعطا شود، بلکه ذاتی است. هر کسی که در یک اجتماع زندگی می‌کند، حق دارد در تعیین سرنوشت خود دخالت داشته باشد و مسئولین یک جامعه در برابر حق شهروندان بر مشارکت، این تکلیف را دارند تا مشارکت شهروندان را تسهیل کنند.

مشارکت یک فرایند است. یعنی یک شبه اتفاق نمی‌افتد. گاهی بر اثر تبلیغات رسانه‌های اجتماعی نظیر فیس‌بوک شاهد مشارکت لحظه‌ای هستیم که تداوم و به نتیجه رسیدن آن نیازمند برنامه‌ریزی و نگاه فرایندی به آن است. فرایند بکارگیری توانمندی‌های فردی یا گروهی اعضای یک گروه برای دستیابی به یک هدف مشترک. در این فرآیند، رفتار آگاهانه، خواست جمعی، پذیرش جمعی، انتخاب و وجود نیازهای مشترک اهمیت دارند. آنچه در یک فرآیند مشارکت موفق مهم است، قبل از هر چیزی، احساس نیاز برای حل یک مشکل، شناخت آن مشکل و انگیزه برای همکاری گروهی است، البته با توجه به میزان دانش و توانمندی افراد و شناخت آنان از توانایی‌ها و امکانات موجود و حداکثر استفاده از آنهاست.
اما برای طی این فرآیند، باید از پلکان مشارکت بالا رفت.

در این پلکان که اولین بار توسط یک جامعه‌شناس اروپایی تحت عنوان نردبان مشارکت معرفی شد، هم مشارکت به عنوان یک مسیر و راه مطرح شده و هم می‌توان درک کرد که مشارکت مرحله به مرحله پدید می‌آید. البته این جامعه‌شناس مشارکت را از بالا به پایین دیده‌بود، درحالی‌که مشارکت، اتفاقی از پایین به بالاست.
 نمی‌توان از مردم انتظار داشت که بدون هیچ اطلاعی، مشارکت گسترده‌ای در یک موضوع داشته باشند بلکه اول باید راجع به آن بدانند

پس پله اول، دانستن است.

پله دوم حضور است. ممکن است به صورت حضور در جلسات باشد.

پله بعدی نظر دادن است. یعنی فرد یا افراد مشارکت‌کننده شروع به نظر دادن می‌کنند.

مرحله بعدی عضویت است. یعنی فرد احساس می‌کند که رابطه‌ای بین او و محله‌اش (اگر در کار محله مشارکت می‌کند) یا اجتماعش (اگر مشارکت برای بهبود وضعیت اجتماع است) وجود دارد.

در پله بعدی، مشارکت به صورت شرکت جستن در تصمیم‌گیری یا طراحی یک برنامه یا حتی اجرای آن شکل می‌گیرد. پله آخر .......
نویسنده: پروین پاکزادمنش- سعید نوری نشاط

منبع: وبلاگ خوب باهمستان
منبع واسطه : مدیران ایران